یادش بخیر:پاسخ به چند پرسش در باره اربعین

پاسخ به چند پرسش در باره اربعین

مبنای شرعی و سیره علما درباره پیاده‌روی اربعین امام حسین(ع)

یاد داشت: حجت الاسلام دکتر رضا باقی زاده اشکوری

درباره اربعین امام حسین(ع) و پیاده‌روی این ایام، سؤالاتی چند مطرح است:

سؤال اول: آیا اربعین برای پیامبر (ص) و سایر امامان و مردم عادی هم مطرح است؟ یا اربعین اختصاص به امام حسین(ع) دارد؟ اگر بله چرا؟

پاسخ:

واژه اربعین فقط برای امام حسین(ع) معنا دارد این واژه درباره هیچ انسانی حتی پیامبران، امامان معصوم و انسان‌های دیگر مطرح نشده است. طبق روایت معروف از امام عسکری(ع)*یکی از علامات مؤمن زیارت اربعین است*(اقبال الاعمال، ج3، ص100؛ عوالی اللّئالی، ج4، ص37). در جای دیگر این روایت از امام صادق(ع) نیز آمده است.(مصباح المتهجد، ج3، ص730)

چرا زیارت اربعین از علامات مؤمن شمرده شده است و ویژگی خاص امام حسین(ع) در این باره چیست؟

در پاسخ باید گفت: امام حسین(ع) در راه احیای دین پیامبر(ص) کاری منحصر به فرد کرد آن حضرت برای از بین بردن ظلم و مبارزه با ظالم و احیای دین رسول خدا(ص) تمام تلاش خود را کرد و تمام هستی خود را در این راه تقدیم کرد و خانواده ایشان ادامه دهنده راه آن حضرت شدند و این یعنی معامله با خدا و خدا در مقابل ، جبران کرد و آن زنده نگه داشتن یاد حسین در قلب‌ها که ما در ایام دهه اول محرم و ایام اربعین و ... آن را می‌بینیم.

سؤال دوم: مبنای شرعی پیاده‌روی اربعین امام حسین(ع) چیست؟

پاسخ:

درباره  پیاده‌روی در ایام اربعین امام حسین(ع) روایتی مستقل نداریم ولی روایتی از امام صادق(ع) وارد شده درباره زیارت سید الشهدا(ع) با پای پیاده که می‌شود آن را به اربعین تعمیم داد.

آن حضرت می‌فرماید:

من خرج من منزله یرید زیارة قبرِ الحسین بن علی(ع) ان کان ماشیاً کُتِبَت له بکل خُطوَةٍ حسنةً و مَحا عَنه سَیّئةً.

هر کس به قصد زیارت قبر امام حسین (ع) پیاده از خانه‌اش خارج شود؛ خداوند، برای هر قدمش حسنه‌ای می‌نویسد و گناهی را می‌آمرزد.

 (کامل الزیارات، ص132؛ المزار شیخ مفید، ص30؛ تهذیب الاحکام، ج6، ص43؛ ثواب الاعمال، ص91)

آیت الله جوادی آملی در کتاب کوثر اربعین، که مطالب آن از مجموعه آثارش جمع‌آوری شده است.(ص167 الی 170 تحت عنوان پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (ع) این روایت را به دو طریق دیگر نیز آورده است در یک مورد از ابان بن تغلب از امام صادق(ع) آمده است و در ادامه می فرماید گناهان گذشته و آینده اش را می آمرزد ( کامل الزیارات ، ص 331 )

و در روایت دیگری از علی بن میمون از امام صادق(ع) آمده است که حضرت می‌فرماید او را به درجه‌ای بالا می‌برد که خدا دو فرشته را موکل او می نماید تا مواظبش باشند تا زمانی که برگردد.(وسایل الشیعه، ج14، ص441؛ بحارالانوار، ج98، ص24)

پس این روایات مبنای شرعی پیاده‌روی ایام اربعین امام حسین(ع) می‌باشد.

سؤال سوم: تاریخچه پیاده‌روی اربعین امام حسین(ع) و سیره علما چه بود؟

پاسخ:در عراق، سال‌ها پیش، چنین رسم بود که هیئت‌ها، دسته‌ها و کاروان‌هایی کوچک یا بزرگ، از بصره، بغداد و عمدتاً از نجف برای زیارت کربلا پیاده حرکت می‌کردند و در ایام زیارتی خاص مثل نیمه شعبان، اول رجب، ایام عاشورا و اربعین بیشتر و پرشکوه‌تر بود. و البته بیشتر، پیاده‌روی از نجف تا کربلا که چند روز طول می‌کشید.

در این پیاده‌روی علمای بزرگ مثل میرزای نائینی، کمپانی، سید محسن امین و بسیاری از علمای معاصر شرکت می‌کردند.

در سال 1356(1397هـ ق) در اربعین حسینی  درگیری بین نیروهای بعثی با کاروان‌های زیارتی و انقلابیون شیعه در بین راه و کربلا در گرفت و کشته‌های زیادی داد که به «اربعین خونین» نام گرفت.

سؤال چهارم: فلسفه پیاده‌روی زیارت اربعین چیست؟

پاسخ:

فاضل دربندی درباره فلسفه پیاده‌روی می‌گوید:

«این پیاده بودن یا به جهت فقر زائر است که نشان می‌دهد این زیارت برخاسته از شوق و محبت است و یا به جهت آن است که زائر خود را در برابر سلطان اقلیم جوانمردی و خورشید سپهر عصمت و شهادت، کوچک می‌شمارد و در راه او رنج سفر پیاده را بر خود هموار می‌کند و هر دو ارزشمند است.

(اسرار الشهاده، ص136)